Delfina na Litwie logo

Mitologia litewska

forestMitologia jest jednym z podstawowych źródeł z których możemy czerpać wiedzę dotyczącą kultury naszych przodków. Dzięki niej dowiadujemy się o ich wierzeniach, o poglądach na świat, o życiu i śmierci. Bóstwa miały ogromny wpływ na życie ludzi – to one decydowały o szczęściu, dobrych zbiorach albo pogodzie.

Najstarsze części mitologii bałtyckiej sięgają do prehistorycznej Europy i odzwierciedlają matrycentryczną i matrylinearną kulturę przedindoeuropejskich czasów. Boginie takie jak Laima, Ragana, Laumė czy Žemyna to jedne z najstarszych bóstw regionu bałtyckiego. Ich korzenie sięgają do 3 tys. r.p.n.e.

Boginie Starej Europy nie były żonami, ukochanymi lub córkami, tak jak przedstawia się je w indoeuropejskim, patriarchalnym panteonie. Bóstwa kobiece były matkami, królowymi, władczyniami dającymi lub odbierającymi życie, decydującymi o zdrowiu lub chorobie. W panteonie przedindoeuropejskim istnieją bóstwa męskie lecz odgrywają role drugoplanowe. – są jedynie opiekunami.

Indoeuropejscy bogowie związani są głównie z niebem, ciałami niebieskimi i siłą fizyczną. Bogowie i Boginie Starej Europy, w przeciwieństwie do indoeuropejskich, przedstawiają przede wszystkim siły natury, ziemi i wody,  od których pochodzi życie. Są zmienni i żyją zgodnie z cyklem świata roślin oraz fazami księżyca.

sky

Boginie i Bogowie pochodzenia Staroeuropejskiego w mitologii litewskiej

BÓSTWA ŻYCIA I ŚMIERCI, LUNARNE ORAZ WODNE

LAIMA – wszechwiedząca bogini narodzin i losu

DALIA – bogini dóbr materialnych (rozdająca jak i odbierająca)

GYVATĖ (ŽALTYS) – Wąż (Zaskroniec), bóstwa ogniska domowego, dobrobytu, zdrowia oraz płodności. Symbole siły życiowej

AUSTĖJA – jej zadaniem jest powiększanie rodziny, opiekunka kobiet wychodzących za mąż

BUBILAS – symbol męskości i płodności

GABIJA – opiekunka ogniska domowego, bogini ognia

GILTINĖ – Śmierć, siostra Laimy

LAUMĖ – dająca i niszcząca, bogini nocy oraz wody

AITVARAS – Latawiec, bóstwo niosące dobra materialne, pożywienie i pieniądze

RAGANA – Wiedźma, bogini śmierci, nocy i zimy. Jej zadaniem jest utrzymywanie równowagi na świecie

ŽVĖRUNA (MEDEINA) – opiekunka dzikich zwierząt, myśliwa. Odpowiednik greckiej Artemidy

GANIKLIS  (GIRAITIS) – opiekun lasu i zwierząt, porównywany do rzymskiego Fauna lub greckiego Satyra

ANDOJAS (ANDENIS)– Neptun, bóstwo wody

JAUČIAI  – jeziora, źródło życia

BÓSTWA CHTONICZNE

ŽEMYNA – Matka Ziemia, bogini płodności

ŽEMĖPATIS (ŽEMININKAS) – opiekun gospodarstwa domowego oraz zwierząt hodowlanych, brat Žemyny

LAZDONA – opiekunka orzechów oraz leszczyny, uosobienie płodności

PUŠKAITIS – inkarnacja sił ziemi, roznoszący zapachy, opiekun Kauków

KAUKAI – podziemne stworzenia o dużych głowach i chudych ciałach, niosące pomyślność, mnożące zboża i siano

VAIŽGANTAS – opiekun konopii i lnu, rodzący się i umierający bóg – metafora odrodzania się roślin

JAVINIS (JIEVARAS) – bóstwo zboża zrodzone przez Matkę Ziemię.

Bogowie pochodzenia Indoeuropejskiego w mitologii litewskiej

GŁÓWNI

DIEVAS – Bóg, opiekun światła niebiańskiego, bóg pokoju i przyjaźni

PERKŪNAS -Piorun, władca grzmotów, bóg sprawiedliwości

VELINAS (VELNIAS) -Diabeł,  zły i straszny władca królestwa podziemi i bóg śmierci, mógł przybrać każdą postać

DRUGOPLANOWI

MĖNULIS – Księżyc, władca nocnego światła, wojownik

SAULĖ – żona księżyca, Pani nieba

SYNOWIE BOGA – bliźniaki, konie

SAULYTĖ – córka Słońca, narzeczona nieba

AUŠRINĖ – bogini piękna,

VAKARINĖ – służąca Słońca, przygotowywała dla niej posłanie

AUŠRINIS – brat Aušrinė

KALVELIS – Kowal nieba.

4 odpowiedzi

  1. Czesc, czy istnieja jakies ksiazki napisane po polsku/angielsku opowiadajace o mitologii litewskiej/legendach zw z Litwa? Chcialabym dowiedziec czegos wiecej na ten temat, ale nie moge nic znalezc.

    1. Niestety książki opowiadające o mitologii litewskiej bardzo ciężko znaleźć w języku polskim. Moi ulubieni autorzy to Marija Gimbutienė, Pranė Dundulienė i Libertas Klimka, ale niestety nie wiem czy ich książki są tłumaczone na język polski lub angielski.

      Polecam „Podania i legendy wileńskie” Władysława Zahorskiego.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

10 wyjatkowych wycieczke po litwie 2024

Nowy przewodnik po Litwie jest już dostępny

Ponad 130 stron pomysłów na podróże po Litwie + 5 wyjątkowych ebooków GRATIS

więcej o podróżach...