Mitologia jest jednym z podstawowych źródeł z których możemy czerpać wiedzę dotyczącą kultury naszych przodków. Dzięki niej dowiadujemy się o ich wierzeniach, o poglądach na świat, o życiu i śmierci. Bóstwa miały ogromny wpływ na życie ludzi – to one decydowały o szczęściu, dobrych zbiorach albo pogodzie.

Najstarsze części mitologii bałtyckiej sięgają do prehistorycznej Europy i odzwierciedlają matrycentryczną i matrylinearną kulturę przedindoeuropejskich czasów. Boginie takie jak Laima, Ragana, Laumė czy Žemyna to jedne z najstarszych bóstw regionu bałtyckiego. Ich korzenie sięgają do 3 tys. r.p.n.e.

Boginie Starej Europy nie były żonami, ukochanymi lub córkami, tak jak przedstawia się je w indoeuropejskim, patriarchalnym panteonie. Bóstwa kobiece były matkami, królowymi, władczyniami dającymi lub odbierającymi życie, decydującymi o zdrowiu lub chorobie. W panteonie przedindoeuropejskim istnieją bóstwa męskie lecz odgrywają role drugoplanowe. – są jedynie opiekunami.

Indoeuropejscy bogowie związani są głównie z niebem, ciałami niebieskimi i siłą fizyczną. Bogowie i Boginie Starej Europy, w przeciwieństwie do indoeuropejskich, przedstawiają przede wszystkim siły natury, ziemi i wody,  od których pochodzi życie. Są zmienni i żyją zgodnie z cyklem świata roślin oraz fazami księżyca.

Boginie i Bogowie pochodzenia Staroeuropejskiego w mitologii litewskiej

BÓSTWA ŻYCIA I ŚMIERCI, LUNARNE ORAZ WODNE

LAIMA – wszechwiedząca bogini narodzin i losu

DALIA – bogini dóbr materialnych (rozdająca jak i odbierająca)

GYVATĖ (ŽALTYS) – Wąż (Zaskroniec), bóstwa ogniska domowego, dobrobytu, zdrowia oraz płodności. Symbole siły życiowej

AUSTĖJA – jej zadaniem jest powiększanie rodziny, opiekunka kobiet wychodzących za mąż

BUBILAS – symbol męskości i płodności

GABIJA – opiekunka ogniska domowego, bogini ognia

GILTINĖ – Śmierć, siostra Laimy

LAUMĖ – dająca i niszcząca, bogini nocy oraz wody

AITVARAS – Latawiec, bóstwo niosące dobra materialne, pożywienie i pieniądze

RAGANA – Wiedźma, bogini śmierci, nocy i zimy. Jej zadaniem jest utrzymywanie równowagi na świecie

ŽVĖRUNA (MEDEINA) – opiekunka dzikich zwierząt, myśliwa. Odpowiednik greckiej Artemidy

GANIKLIS  (GIRAITIS) – opiekun lasu i zwierząt, porównywany do rzymskiego Fauna lub greckiego Satyra

ANDOJAS (ANDENIS)– Neptun, bóstwo wody

JAUČIAI  – jeziora, źródło życia

BÓSTWA CHTONICZNE

ŽEMYNA – Matka Ziemia, bogini płodności

ŽEMĖPATIS (ŽEMININKAS) – opiekun gospodarstwa domowego oraz zwierząt hodowlanych, brat Žemyny

LAZDONA – opiekunka orzechów oraz leszczyny, uosobienie płodności

PUŠKAITIS – inkarnacja sił ziemi, roznoszący zapachy, opiekun Kauków

KAUKAI – podziemne stworzenia o dużych głowach i chudych ciałach, niosące pomyślność, mnożące zboża i siano

VAIŽGANTAS – opiekun konopii i lnu, rodzący się i umierający bóg – metafora odrodzania się roślin

JAVINIS (JIEVARAS) – bóstwo zboża zrodzone przez Matkę Ziemię.

Bogowie pochodzenia Indoeuropejskiego w mitologii litewskiej

GŁÓWNI

DIEVAS – Bóg, opiekun światła niebiańskiego, bóg pokoju i przyjaźni

PERKŪNAS -Piorun, władca grzmotów, bóg sprawiedliwości

VELINAS (VELNIAS) -Diabeł,  zły i straszny władca królestwa podziemi i bóg śmierci, mógł przybrać każdą postać

DRUGOPLANOWI

MĖNULIS – Księżyc, władca nocnego światła, wojownik

SAULĖ – żona księżyca, Pani nieba

SYNOWIE BOGA – bliźniaki, konie

SAULYTĖ – córka Słońca, narzeczona nieba

AUŠRINĖ – bogini piękna,

VAKARINĖ – służąca Słońca, przygotowywała dla niej posłanie

AUŠRINIS – brat Aušrinė

KALVELIS – Kowal nieba.